Przerywany czas pracy – na czym polega? Sprawdź, czy warto wybrać ten system w swojej firmie

Czas pracy kierowcy zatrudnionego na podstawie umowy o pracę musi być zorganizowany we właściwy sposób, zależny od wybranego systemu. Jedną z bardziej elastycznych form stosowanych w transporcie jest przerywany czas pracy. Wprowadzenie go w przedsiębiorstwie umożliwia pracodawcy niezwykle efektywne wykorzystanie zatrudnienia. Na czym polega przerywany czas pracy i z czym się wiąże? Przygotowaliśmy dla Ciebie cenne porady.

Czym jest czas pracy kierowcy?

Czasem pracy kierowcy nazywamy czas pracy od rozpoczęcia do zakończenia wszystkich czynności, które są związane z wykonywaniem przewozu drogowego. Do czynności służbowych w rozumieniu przepisów zalicza się:

– prowadzenie pojazdu,

– obsługa pojazdu i naczepy,

– załadunek i rozładunek – jeśli nie są wykonywane przez kierowcę, to musi on mieć nadzór nad ich przeprowadzeniem,

– zadania związane z administracją,

– zadbanie o czystość pojazdu,

– zapewnienie bezpieczeństwa przewożonych rzeczy i ludzi, a także pojazdu,

– nadzór nad wsiadającymi i wysiadającymi osobami podróżującymi pojazdem,

– inne prace, które należy podjąć w celu wykonania zadania służbowego.

Czas pracy kierowcy obejmuje również inne czynności. Samo pozostawanie kierowcy w gotowości do wykonania zadania na stanowisku, a także oczekiwanie na załadunek i rozładunek wlicza się do czasu pracy. Pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia kierowcy 15-minutowej przerwy, co też wchodzi w skład czasu pracy.

Przepisy prawa regulują każdy aspekt czasu pracy kierowcy. Istnieją więc sytuacje, które nie są do niego wliczane. Czas pracy nie uwzględnia czasu dyżuru kierowcy, kiedy ten nie wykonywał pracy, a także nieuzasadnionych postojów podczas prowadzenia pojazdu. Dobowy, nieprzerwany odpoczynek i przerwa, która jest ustanowiona w równoważnym systemie czasu pracy, także nie wliczają się do tego czasu.

Czas pracy kierowcy – to musisz wiedzieć

Wymiar czasu pracy kierowcy jest normowany przez przepisy prawa. Głoszą one, że nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy, przy maksymalnie czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym. W związku z tym, jeśli kierowca w ciągu tych czterech miesięcy będzie wykonywał pracę ponad ten wymiar, będzie to praca w godzinach nadliczbowych. Obowiązek przestrzegania wymiaru czasu pracy nie jest jednak jedynym nałożonym na pracodawcę. W przypadku przewozu osób konieczne jest także ustalenie rozkładu czasu pracy kierowcy. Oznacza to, że regularny przewóz musi być ustalony z co najmniej dwutygodniowym wyprzedzeniem. W przypadku równoważnego czasu pracy taki rozkład powinien być ustalony z miesięcznym wyprzedzeniem. Obowiązek ten nie dotyczy jednak przewozu rzeczy.

W jakim systemie czasu pracy mogą pracować kierowcy?

Ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 roku daje aż pięć możliwości doboru systemu czasu pracy, które pracodawca może wprowadzić w swojej firmie. Każdy z takich systemów można zastosować w nieco innych warunkach, w zależności od potrzeb przedsiębiorstwa. Ustawa kompleksowo reguluje ten obszar, dlatego też należy wybrać taki system, na który pozwala rodzaj wykonywanego przewozu i zakres obowiązków pracownika, czyli w tym przypadku kierowcy. Wyróżnia się następujące systemy:

– podstawowy,

– równoważny,

– zadaniowy,

– przerywany,

– mieszany.

Czas pracy kierowcy, a kodeks pracy

Systemy pracy, które zostały wymienione powyżej, znajdują swoje odniesienie w Kodeksie Pracy i stosownej ustawie. Przepisy zakładają, że rozkład czasu pracy i jego okresy rozliczeniowe muszą zostać ustalone w układzie zbiorowym lub regulaminie pracy, a w określonych przypadkach w obwieszczeniu. Systemy czasu pracy co do zasady powinny być dostosowane do sytuacji w danym przedsiębiorstwie. Niezależnie jednak od wybrania właściwej formy, należy bezwzględnie pamiętać o zachowaniu maksymalnego dobowego i tygodniowego czasu pracy, a także o przestrzeganiu przerw.

System czasu pracy kierowców – jaki wybrać?

Warto zaznaczyć, że kodeks pracy przewiduje znacznie więcej systemów czasu pracy niż sama ustawa o czasie pracy kierowców. Jednak kierowców można zatrudniać tylko w oparciu o te formy, które przewiduje ustawa. W związku z tym wykluczony pozostaje system weekendowego czasu pracy, skróconego tygodnia pracy oraz systemu pracy w ciągłym ruchu. Poznaj zatem te systemy, które możesz zastosować w swoim przedsiębiorstwie.

Podstawowy system czasu pracy

Wybranie podstawowego systemu czasu pracy jest możliwe, niezależnie od rodzaju wykonywanego przewozu. Dzieje się tak, ponieważ decydując się na organizację pracy kierowców w tej formie, pracodawca nie musi spełniać żadnych dodatkowych wymagań, ani nie jest zobowiązany do składania uzasadnień. System zakłada, że kierowca świadczy pracę 5 dni w tygodniu, 8 godzin na dobę, czyli maksymalnie 40 godzin w tygodniu w danym okresie rozliczeniowym, który może wynosić maksymalnie 4 miesiące. Nie jest to często wybierana forma czasu pracy w branży transportowej, ponieważ nie jest ona zbyt elastyczna. Każda bowiem godzina, którą kierowca przepracuje dłużej, niż zakłada to norma dzienna, traktowana jest jako godzina nadliczbowa i pracownik musi otrzymać za nią rekompensatę. Jedynym sposobem, by nieco dopasować ten system czasu pracy do potrzeb przedsiębiorstwa, jest manewrowanie liczbą dni pracy w danym okresie rozliczeniowym.

Równoważny system czasu pracy

Dużo więcej organizacyjnych możliwości daje pracodawcy wprowadzenie równoważnego systemu czasu pracy. W tym ujęciu pracodawca może dostosować liczbę godzin wykonywania pracy do potrzeb przedsiębiorstwa, jednak pod pewnymi warunkami. Zakłada się, że w równoważnym systemie czasu pracy kierowca może pracować do 12 godzin na dobę, jednak musi je odebrać, np. jako dzień wolny. Pracodawca w tym systemie może organizować pracę elastycznie. Nic nie stoi na przeszkodzie, by polecić kierowcy pracę 6, 8 czy 10 godzin – mamy jednak możliwość jej wydłużenia. Co ważne, system równoważny zakłada, że okres rozliczeniowy nie powinien być dłuższy niż miesiąc, jednak w przypadkach określonych w ustawie może być przedłużony nawet do 4 miesięcy. Należy jednak pamiętać o tym, że kierowca wykonujący pracę w porze nocnej nie może pełnić obowiązków dłużej niż 10 godzin na dobę.

Zadaniowy system czasu pracy

Uzasadnieniem dla wprowadzenia zadaniowego systemu czasu pracy jest szczególna organizacja lub rodzaj wykonywanych przewozów. Wówczas rozliczeniu podlegają nałożone na kierowcę zadania, a nie czas ich wykonania. Co ważne, pracodawca musi być świadomy, że zadanie powinno mieścić się w ramach norm czasu pracy, z uwzględnieniem przerw i odpoczynków zawartych w przepisach prawa. Rozkład czasu pracy należy więc do kierowcy. Nie zwalnia to jednak pracodawcy z obowiązku ewidencji czasu pracy.

Mieszany system czasu pracy

Istnieje możliwość wprowadzenia mieszanego systemu czasu pracy, który łączy w sobie założenia równoważnego i przerywanego systemu czasu pracy. Zakłada on, że kierowca może pracować do 12 godzin na dobę, jednak w planie należy uwzględnić w ciągu dnia jedną dłuższą przerwę. Można ją zaplanować, np. w wybrane dni, jednak kierowca w pozostałe dni musi pracować w odpowiednio wydłużonym lub skróconym wymiarze. Wprowadzenie tego systemu wymaga jednak szczególnej uwagi przy planowaniu obowiązkowych przerw w pracy.

Przerywany czas pracy – co to jest?

Istnieją przedsiębiorstwa, w których nie ma konieczności ciągłej pracy. Niektóre firmy transportowe stosują z tego względu przerywany czas pracy. Kodeks pracy zakłada taką możliwość. Zapisy głoszą, że jeśli jest to uzasadnione rodzajem lub organizacją pracy, to można zastosować przerywany czas pracy. Oznacza to, że w rozkładzie pracy uwzględnia się tylko jedną przerwę w pracy w ciągu doby, nie dłuższą niż 5 godzin. Jest to niezwykle istotne pod względem obowiązkowego odpoczynku dobowego, który musi trwać co najmniej 11 godzin. Pracodawca nie może wliczyć tej przerwy do czasu pracy, jednak musi pamiętać, że za jej czas kierowcy należy się wynagrodzenie w wysokości połowy pensji przysługującej za czas przestoju.

Na czym polega przerywany czas pracy?

W branży transportowej często można spotkać się z przerywanym czasem pracy. Dzięki zastosowaniu go w firmie można elastycznie zarządzać zasobami ludzkimi, co prowadzi do oszczędności. Warto jednak pamiętać o tym, że przerwa w pracy nie może być podzielona na mniejsze części, ale istnieje możliwość jej skrócenia. Na pracodawcy ciąży obowiązek zaplanowania przerywanego czasu pracy w grafiku, ponieważ kierowca może wykorzystać tę przerwę w taki sposób, w jaki chce i nie jest on wówczas do dyspozycji pracodawcy.

Kiedy jest możliwe wprowadzenie systemu przerywanego czasu pracy?

Jak wspomnieliśmy wyżej, przerywany czas pracy może być wprowadzony, jeśli istnieją ku temu stosowne przesłanki. Kodeks pracy pozostawia jednak pracodawcy spore pole manewru, ponieważ to właśnie jego ocena zasadności wprowadzenia tego systemu jest wiążąca. W związku z tym, jeśli istnieje konieczność dopasowania warunków pracy do funkcjonowania zakładu, szczególnie w przypadku zmiennego dobowego zapotrzebowania na pracę, warto przemyśleć system przerywanego czasu pracy. Wprowadzenie go jest możliwe po wcześniejszym porozumieniu pracodawcy ze związkami zawodowymi reprezentującymi pracowników lub na mocy konsultacji z pracownikami.

Przerywany system pracy – co na to przepisy prawa?

Każdy system czasu pracy znajduje swoje odniesienie w przepisach prawa. Zgodnie z nimi przerywany system pracy nie może być łączony z większością innych systemów. Wyjątek stanowi jednak sytuacja związana z kierowcami. W tym przypadku nadrzędna jest Ustawa o czasie pracy kierowców, w myśl której możliwe jest połączenie systemu równoważnego i przerywanego czasu pracy. Nie wolno zapominać również o tym, że z przyjęciem przerywanego systemu czasu pracy wiąże się ustalenie harmonogramu czasu pracy, który powinien być jak najbardziej stały.

Przerywany czas pracy – kiedy nie można go zastosować?

Istnieją przesłanki, które uniemożliwiają wprowadzenie przerywanego czasu pracy. Dotyczy to dość wąskiej grupy pracowników. Nie zaleca się stosowania tego systemu w przypadku kobiet w ciąży lub kierowców, którzy opiekują się dziećmi do 4. roku życia. Jedyną możliwością, by pracowali w takim systemie, jest ich dobrowolna zgoda. Przerywany czas pracy nie znajdzie zastosowania w przypadku pracowników, których obowiązki służbowe dotyczą dozoru urządzeń czy pilnowania mienia lub osób. Co więcej, nie znajdzie on zastosowania w służbach ratowniczych i straży pożarnej.

O czym musi pamiętać pracodawca?

Kierowca zatrudniony w danej firmie musi zostać poinformowany o tym, jakie przepisy dotyczące czasu pracy obowiązują u pracodawcy. Co więcej, kierowcy, którzy wykonują przewozy drogowe, mają obowiązek przedstawić pracodawcy oświadczenie pisemne o braku innego zatrudnienia. Niezwykle ważne jest przechowywanie ewidencji – należy ją archiwizować przez okres 10 lat po zakończeniu okresu, jaki obejmuje. Ustawa głosi, że należy prowadzić ewidencję czasu pracy w formie wydruków z karty kierowcy i tachografu, zapisów na wykresach, a także innych dokumentów potwierdzających wykonanie czynności i czas pracy.

Kwestie związane z czasem pracy kierowców są niezmiernie ważne dla skuteczności zarządzania personelem. Warto rozsądnie podejść do tego obszaru, by uniknąć wielu problemów związanych z prawidłową ewidencją czasu pracy. Jeśli chcesz prowadzić swoją firmę z sukcesem, a te zagadnienia nie są Twoją mocną stroną, to sprawdź, jakie kursy dotyczące czasu pracy kierowców przygotowaliśmy dla Ciebie w naszej ofercie!