Normy czasu pracy kierowcy w praktyce – jak to wygląda według ustawy i w systemie 4Trans
Normy czasu pracy kierowcy w praktyce – jak to wygląda według ustawy i w systemie 4Trans
Transport drogowy to krwiobieg współczesnej gospodarki. Bez niego towary nie dotarłyby na czas do sklepów, komponenty nie trafiłyby do fabryk, a miliony osób nie mogłyby korzystać z produktów codziennego użytku. Za każdym przejazdem stoi jednak kierowca – człowiek, którego czas pracy musi być odpowiednio zaplanowany, rozliczony i zgodny z przepisami. To nie tylko kwestia organizacji i logistyki, ale również bezpieczeństwa – kierowcy, innych uczestników ruchu oraz przewożonych ładunków. Właśnie dlatego tak ważne jest, by znać i prawidłowo stosować normy czasu pracy kierowców. Poniżej omawiamy je szczegółowo – zarówno w świetle przepisów, jak i z perspektywy systemu 4Trans.
Artykuł 11 ustawy o czasie pracy kierowców – podstawowe normy
Zaczynamy od artykułu 11 ustawy o czasie pracy kierowców. Podobny zapis znajdziemy w Kodeksie pracy, ale dziś skupiamy się na kierowcach, więc koncentrujemy się na tej właśnie ustawie.
Czas pracy kierowcy nie może przekraczać: – 8 godzin na dobę, – przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, – w przyjętym okresie rozliczeniowym, który nie może przekraczać 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 1 oraz ust. 3–5.
W tym jednym przepisie kryją się trzy kluczowe pojęcia:
Norma dobowa: 8 godzin.
Norma tygodniowa: przeciętnie 40 godzin.
Przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy.
Ustępy 3–5 dotyczą okresów rozliczeniowych. Podstawowym okresem jest miesiąc. Taki jednomiesięczny przykład będziemy omawiać dalej.
Artykuł 15 – system równoważny
Z ust. 1 art. 15 wynika możliwość stosowania systemu równoważnego czasu pracy, czyli wydłużania dniówki do 12 godzin z obowiązkiem zrekompensowania tego skróceniem czasu pracy w innych dniach.
Artykuł 12 – tygodniowy czas pracy
Artykuł 12 mówi, że tygodniowy czas pracy, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 4 miesiące.
To norma przeciętna – sumujemy wszystkie godziny pracy i dzielimy przez liczbę tygodni w okresie. Przykład: 90 godzin jazdy w 2 tygodnie daje średnio 45 godzin – mniej niż 48, więc mieści się w normie.
Art. 12 ust. 2 dopuszcza tygodniowy czas pracy do 60 godzin, o ile przeciętnie nie przekroczy on 48 godzin w okresie rozliczeniowym. Jeśli kierowca prowadzi pojazd przez 56 godzin w tygodniu, zostają mu tylko 4 godziny na inne czynności (np. załadunek – tzw. „młotki” w tachografie). To pokazuje, jak mało miejsca zostaje na inne czynności w ciągu tygodnia.
Czy można zmniejszyć liczbę nadgodzin w ewidencji kierowców?
CENA: 397 zł brutto
Nawet 40–50 nadgodzin miesięcznie w ewidencji kierowców to codzienność w wielu firmach. Pracodawcy je wypłacają, ale to nie oznacza, że wszystko odbywa się zgodnie z przepisami. Podczas szkolenia online pokażemy, jak ograniczyć nadgodziny w sposób legalny, zgodny z Kodeksem pracy i możliwy do wdrożenia dzięki ustawieniom programu 4Trans. Dowiesz się, skąd biorą się przekroczenia, jak działa algorytm ewidencji w 4Trans, jakie zapisy powinny znaleźć się w dokumentacji pracownika oraz jak przygotować firmę do kontroli ITD, PIP lub ZUS. To praktyczne szkolenie dla osób rozliczających kierowców i dbających o zgodność ewidencji z przepisami prawa.
Praktyka w firmach
W praktyce – szczególnie w firmach wykonujących przewozy na potrzeby własne – często tachograf jest ustawiony cały czas na „młotek” i nie korzysta się z odpoczynków, poza tymi wymaganymi prawem. Zdarza się, że kierowca jeździ również w soboty. Jeśli to każda sobota, może dojść do wykroczenia przeciwko prawom pracownika.
Zatrudnienie u kilku pracodawców
Normy czasu pracy (48 i 60 godzin) obowiązują także kierowcę zatrudnionego u więcej niż jednego pracodawcy. W aktach osobowych powinno znaleźć się oświadczenie kierowcy o dodatkowym zatrudnieniu, również w formie zlecenia lub działalności gospodarczej. Trzeba też podać, ile godzin tygodniowo kierowca tam pracuje.
Okresy rozliczeniowe i ich zgłaszanie
W przypadku przewozów drogowych można stosować system równoważny, gdzie czas pracy wydłuża się do 12 godzin, kompensując go w innych dniach wolnym. Okres rozliczeniowy nie może być dłuższy niż miesiąc, chyba że:
do 3 miesięcy – w szczególnie uzasadnionych przypadkach,
do 4 miesięcy – przy pracach sezonowych lub zależnych od warunków atmosferycznych.
Jeśli wprowadzacie dłuższy niż miesięczny okres rozliczeniowy, należy zawiadomić Okręgowy Inspektorat Pracy.
Ustalanie systemów i rozkładów czasu pracy
Systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe ustala się:
w układzie zbiorowym pracy (jeśli działają związki zawodowe),
w regulaminie pracy (obowiązkowy przy zatrudnieniu 50+ pracowników),
w obwieszczeniu (jeśli nie ma układu ani regulaminu).
Nadgodziny – kiedy powstają i jak je rozliczać
Praca w godzinach nadliczbowych to:
praca ponad normy czasu pracy,
lub ponad przedłużony dobowy wymiar wynikający z rozkładu czasu pracy.
Doba pracownicza to 24 godziny od momentu rozpoczęcia pracy – nie pokrywa się z dobą kalendarzową. Np. rozpoczęcie pracy w piątek o 17:00 i zakończenie w sobotę o 17:00 nadal mieści się w jednej dobie pracowniczej.
Kiedy nadgodziny są dopuszczalne?
Godziny nadliczbowe są dopuszczalne:
W sytuacjach zagrożenia życia, zdrowia, mienia lub awarii.
W razie szczególnych potrzeb pracodawcy.
Limity nadgodzin
Ustawa o czasie pracy kierowców: 260 godzin rocznie.
Kodeks pracy: 150 godzin.
Można przyjąć więcej (np. 416 godzin), ale tylko jeśli zapisano to w regulaminie pracy lub umowie o pracę.
416 godzin = 52 tygodnie x 8 nadgodzin tygodniowo. Jeśli kierowca ma urlop, normę należy pomniejszyć.
Dodatki za nadgodziny
Na podstawie Kodeksu pracy:
100% dodatku: praca w nocy, niedziele i święta niebędące dniami pracy, dni wolne za pracę w niedziele/święta.
50% dodatku: wszystkie inne przypadki.
Praktyka w systemie 4Trans – ewidencja
W ewidencji pracy musimy bazować na danych z tachografu. Nie można wpisywać danych „na oko”.
System podstawowy
Przykład: kierowca rozpoczął pracę o 4:54, zakończył o 17:15 – 12 godzin i 21 minut. System pokazuje nadgodziny: 4 godziny i 21 minut.
System równoważny
Tu nadgodziny liczy się ponad planowany czas pracy danego dnia. Jeśli plan to 10 godzin, a pracował 12:51, to nadgodziny wynoszą 2:51.
Nadgodziny średniotygodniowe
Zgodnie z art. 151 §1(1) KP – 100% dodatku przysługuje także za przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy.
Stanowisko PIP:
Nadgodziny średniotygodniowe = czas faktycznej pracy – nadgodziny dobowe – wymiar czasu pracy (pomniejszony o nieobecności).
Podsumowanie
Rozliczanie czasu pracy kierowców to temat złożony, wymagający znajomości zarówno przepisów prawa, jak i praktycznej obsługi systemów takich jak 4Trans. Normy dobowe, tygodniowe, średniotygodniowe, nadgodziny – wszystko to trzeba ująć w ewidencji zgodnie z rzeczywistymi danymi z tachografów. Dbałość o szczegóły w tym zakresie to nie tylko kwestia zgodności z przepisami, ale i ochrona firmy przed konsekwencjami prawnymi. Jeśli chcesz mieć pewność, że wszystko działa poprawnie – regularnie analizuj dane i dokumentację oraz uzupełniaj wiedzę.
Dodaj komentarz