Pakiet Mobilności – zakres stosowania dyrektywy UE 2020/1057 – najczęstsze pytania i odpowiedzi

Art. 1 ust. 3, 4, 5 i 6 dyrektywy (UE) 2020/1057 zawiera szczegółowe przepisy dotyczące stosowania art. 2ust. 1 dyrektywy 96/71/WE w sektorze transportu drogowego. Wynika to w szczególności z motywu 7 oraz art. 1 ust. 1 i 2 dyrektywy (UE) 2020/1057, które stanowią, że są to przepisy szczególne dla tego sektora. Oznacza to, że w przypadku gdy kierowca przez ograniczony okres wykonuje swoją pracę na terytorium państwa członkowskiego innego niż państwo, w którym normalnie pracuje, nie należy go uznawać za delegowanego podczas wykonywania czynności opisanych w art. 1 ust. 3, 4, 5 i 6 dyrektywy (UE) 2020/1057.

Ustępy te nie stanowią odstępstwa od art. 2ust. 2 dyrektywy 96/71, w związku z czym przepis ten ma w pełni zastosowanie do pracowników delegowanych w sektorze transportu drogowego.

Dlaczego art. 1 ust. 7 dyrektywy (UE) 2020/1057 stanowi, że kierowca wykonujący przewozy kabotażowe jest uznawany za pracownika delegowanego na mocy dyrektywy 96/71/WE, bez odniesienia do art. 2ust. 1 tej dyrektywy, w przeciwieństwie do wyżej wymienionych ust. 3-6?

Art. 1 ust. 3, 4, 5 i 6 dyrektywy (UE) 2020/1057 odnosi się do sytuacji, w których kierowca zostałby oddelegowany ze względu na zastosowanie art. 2ust. 1 dyrektywy 96/71/WE, ale nie należy go za taki uznawać ze względu na zastosowanie tych wyjątków. Artykuł 1ust. 7 odnosi się do sytuacji, w której kierowcę należy uznać za delegowanego i w związku z tym nie stanowi wyjątku od art. 2ust. 1 dyrektywy 96/71/WE.

Czy państwo członkowskie może włączyć do swoich przepisów wykonawczych do dyrektywy (UE) 2020/1057, poza kierowcami będącymi pracownikami w rozumieniu przepisów przyjmującego państwa członkowskiego, również tych kierowców, którzy nie są zatrudnieni na mocy tych przepisów, ale osobiście wykonują przewozy drogowe w imieniu przewoźnika na podstawie umów innych niż umowa o pracę (np. umów cywilnoprawnych), do których nie mają zastosowania przepisy krajowe wdrażające dyrektywę 96/71/WE?

Dyrektywa (UE) 2020/1057 ma zastosowanie do kierowców zatrudnionych przez przedsiębiorstwa mające siedzibę w państwie członkowskim, które stosują środek ponadnarodowy, o którym mowa w art. 1 ust. 3 lit. a) dyrektywy 96/71/WE. Wszyscy pozostali pracownicy transportu drogowego i kierowcy zaangażowani w różne rodzaje operacji transnarodowych, o których mowa w art. 1 ust. 3 lit. b) i c) dyrektywy 96/71/WE, podlegają przepisom tej dyrektywy i dyrektywy 2014/67.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby państwa członkowskie ustanowiły przepisy krajowe mające zastosowanie na ich terytorium, które obejmowałyby inne rodzaje kierowców, do których nie mają zastosowania przepisy krajowe wdrażające dyrektywę 96/71/WE, dyrektywę 2014/67/UE lub dyrektywę (UE) 2020/1057 – takie jak przepisy mające zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy drogowe na podstawie umów niepodlegających krajowym przepisom prawa pracy lub do umów na własny rachunek. Nie byłyby to przepisy wdrażające dyrektywę 96/71/WE, dyrektywę 2014/67/UE lub dyrektywę (UE) 2020/1057, ale raczej środki krajowe mające zastosowanie do tych innych rodzajów kierowców. Proszę zauważyć, że takie środki, aby były zgodne z zasadą swobody świadczenia usług, musiałyby być stosowane w sposób niedyskryminujący, być uzasadnione celami interesu publicznego, być odpowiednie do zapewnienia osiągnięcia zamierzonego celu i nie wykraczać poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

Czy państwo członkowskie może również włączyć do swoich przepisów kierowców delegowanych z państw trzecich, w przypadkach gdy nie pozostają oni w stosunku pracy z pracodawcą delegującym, a jednak wykonują oni czynności transportu drogowego w imieniu tego pracodawcy na podstawie np. umowy cywilnoprawnej?

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby państwa członkowskie ustanowiły krajowe przepisy dotyczące delegowania (inspirowane prawodawstwem UE) mające zastosowanie do kierowców delegowanych przez pracodawców mających siedzibę w państwach trzecich, niezależnie od rodzaju umowy lub stosunku pracy, jakie kierowcy ci mogą mieć z przedsiębiorstwem mającym siedzibę w państwie trzecim, które deleguje, oraz pod warunkiem że przestrzegane są przepisy UE dotyczące operacji transportowych do i z państw trzecich. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 1 ust. 4 dyrektywy 96/71/WE i art. 1ust. 10 dyrektywy 2020/1057 przedsiębiorstw delegujących mających siedzibę w państwach trzecich nie można traktować korzystniej niż przedsiębiorstw mających siedzibę w państwie członkowskim.

Czy delegowanie kierowców podlega warunkom zatrudnienia w przyjmującym państwie członkowskim wynikającym z art. 3 ust. 1 lit. f) dyrektywy 96/71/WE, odnoszącym się do środków ochronnych wobec dzieci i młodzieży, również w sytuacjach, gdy kierowca musi mieć ukończone 18 lat?

Tak, wszystkie przepisy dyrektywy 96/71, od których dyrektywa (UE) 2020/1057 nie stanowi odstępstwa, mają zastosowanie do kierowców delegowanych, z zastrzeżeniem przepisów dyrektywy (UE) 2020/1057. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 1 ust. 9 dyrektywy (UE) 2020/1057 warunki zatrudnienia, o których mowa w art. 3 dyrektywy 96/71/WE, określone w krajowych przepisach ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych, lub w układach zbiorowych lub orzeczeniach arbitrażowych, które na ich terytoriach zostały uznane za powszechnie stosowane lub w inny sposób stosowane zgodnie z art. 3ust. 1 i 8 dyrektywy 96/71/WE,  są udostępniane w przystępny i  przejrzysty sposób przedsiębiorstwom transportowym z innych państw członkowskich oraz kierowcom delegowanym.

Artykuł 1 ust. 2 dyrektywy  (UE) 2020/1057 stanowi, że: „Te szczególne przepisy mają zastosowanie do  kierowców zatrudnionych przez przedsiębiorstwa mające siedzibę w państwie członkowskim, które stosują środek ponadnarodowy, o którym mowa w art. 1 ust. 3 lit. a) dyrektywy 96/71/WE.”

Z brzmienia art. 1 ust. 2 wynika, że jedynie zatrudnieni kierowcy są objęci dyrektywą (UE) 2020/1057.

Czy dyrektywa (EU) 2020/1057 ma zastosowanie do operacji „na własny rachunek”?

Dyrektywa (UE) 2020/1057 nie wyłącza wyraźnie operacji »na własny rachunek« z jej zakresu. Operacje transportowe wykonywane na własny rachunek w odniesieniu do towarów muszą być jednak »jedynie pomocnicze w stosunku do ogólnej działalności przedsiębiorstwa« (zob. art. 1 ust. 5 lit. d) ppkt (v) rozporządzenia (WE) nr 1072/2009). Celem dyrektywy (UE) 2020/1057 jest ustanowienie szczegółowych zasad dla sektora transportu drogowego, co sugeruje, że ma ona zastosowanie wyłącznie do kierowców zatrudnionych przez przedsiębiorstwa świadczące usługi transportowe w państwie członkowskim innym niż państwo prowadzenia przedsiębiorstwa.

Działalność transportowa prowadzona na własny rachunek w odniesieniu do osób musi być prowadzona w celach niekomercyjnych i niezarobkowych przez osobę fizyczną lub prawną, dla której działalność transportowa stanowi jedynie działalność pomocniczą (zob. art. 2 pkt 5 rozporządzenia (WE) nr 1073/2009). Nie dotyczą one czynności wykonywanych przez pracownika przedsiębiorstwa w ramach jego działalności zawodowej.

Ogólne zasady dotyczące delegowania pracowników określone w dyrektywie 96/71/WE mogą mieć zastosowanie do kierowców uczestniczących w operacjach nieobjętych dyrektywą (UE) 2020/1057.

Czy dyrektywa (UE) 2020/1057 ma zastosowanie do wszystkich pojazdów użytkowych niezależnie od ich dopuszczalnej masy lub liczby pasażerów?

Dyrektywa (UE) 2020/1057 ustanawia szczegółowe przepisy dotyczące delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego. Należy ją interpretować z uwzględnieniem przepisów unijnych w tym konkretnym sektorze.

Zwolnienie dotyczące dwustronnej działalności transportowej w odniesieniu do pasażerów, określone w art. 1ust. 4, ma zastosowanie do działalności w zakresie międzynarodowych okazjonalnych lub regularnych przewozów pasażerskich w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 1073/2009. Niniejszy regulamin stosuje się do międzynarodowego przewozu osób autokarami i autobusami przy użyciu pojazdów, które ze względu na swoją konstrukcję i wyposażenie są odpowiednie i przeznaczone do przewozu więcej niż dziewięciu osób, w tym kierowcy.

Ponadto dyrektywa (UE) 2020/1057 zawiera wielokrotne odniesienia do informacji zapisanych na tachografach, które zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 165/2014 są obowiązkowe jedynie w odniesieniu do pojazdów, do których stosuje się rozporządzenie (WE) nr 561/2006 (tj. pojazdów używanych do przewozu towarów, w przypadku gdy maksymalna dopuszczalna masa pojazdu, w tym przyczepy lub naczepy, przekracza 3,5 tony – lub od dnia 1 lipca 2026 r. 2,5 tony – oraz pojazdów używanych do przewozu pasażerów, którzy są zbudowani lub trwale przystosowani do przewozu więcej niż dziewięciu osób, w tym kierowcy, i są do tego celu przeznaczone).

Przypomina się również, że dyrektywa 96/71/WE ma zastosowanie do każdego transgranicznego świadczenia usług związanych z delegowaniem pracowników, niezależnie od sektora gospodarki, którego dotyczy to świadczenie usług – w tym zatem sektora transportu drogowego (wyrok z dnia 1 grudnia 2020 r., Federatie Nederlandse Vakbeweging, C-815/18, EU:C:2020:976, pkt 33). W zakresie, w jakim szczegółowe przepisy określone w dyrektywie (UE) 2020/1057 nie mają zastosowania, ogólne przepisy dotyczące delegowania pracowników mogą nadal mieć zastosowanie do przewozu rzeczy lub osób.

Czy dyrektywa (UE) 2020/1057 ma zastosowanie do EOG/EFTA i Szwajcarii? 

W odniesieniu do państw EOG/EFTA dyrektywa 96/71/WE ma zastosowanie w państwach EFTA/EOG, ponieważ została włączona do Porozumienia EOG, podczas gdy włączenie dyrektywy (UE) 2020/1057 nadal nie zostało zakończone.

W odniesieniu do Szwajcariidyrektywę 96/71/WE stosuje się na mocy Umowy między Unią a Szwajcarią w sprawie swobodnego przepływu osób. Dyrektywa (UE) 2020/1057 nie jest częścią tej umowy.

Jeśli chodzi o Wielką Brytanię, dyrektywa (UE) 2020/1057 nie ma bezpośredniego zastosowania do kierowców z UE delegowanych w Wielkiej Brytanii ani do kierowców z Wielkiej Brytanii delegowanych w UE. Umowa o handlu i współpracy między Zjednoczonym Królestwem a UE (TCA) określa szczegółowe zasady dotyczące delegowania kierowców.

Kierowców wykonujących  kabotaż w Zjednoczonym Królestwie uznaje się za delegowanych zgodnie z art. 463 ust. 4, w odniesieniu do art. 462 ust. 3-7 (w przypadku operatorów z UE ust. 7) TCA.

Odprężenie pozwalające na nieograniczony kabotaż w Wielkiej Brytanii dla przewoźników z UE (tj. nieograniczony przewóz kabotażowy w ciągu 14 dni po dokonaniu początkowej dostawy przychodzącej), które ma zastosowanie do dnia 30 kwietnia 2022 r., nie ma wpływu na stosowanie przepisów dotyczących delegowania w odniesieniu do przewozów kabotażowych wykonywanych przez przewoźników z UE w Zjednoczonym Królestwie. Operatorzy będą zobowiązani do złożenia deklaracji nadania i zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia, gdy ich kierowcy wykonują przewozy kabotażowe w Zjednoczonym Królestwie.

Zgodnie z załącznikiem 31, część A, sekcja 2, art. 3 ust. 3 TCA, kierowcy przewoźników drogowych, mający siedzibę we wszystkich państwach członkowskich UE, wykonujący przewozy drogowe do/z Wielkiej Brytanii z/do wszystkich państw członkowskich UE, są zwolnieni z zasad delegowania (niezależnie od państwa członkowskiego UE siedziby i państwa członkowskiego UE załadunku/rozładunku towarów). Np. kierowca bułgarskiego przewoźnika drogowego przewożącego towary z Niemiec do Zjednoczonego Królestwa lub v.v. jest zwolniony z zasad delegowania.

Operacje transportowe z/do Zjednoczonego Królestwa do/z państw trzecich (tj. państw trzecich) wykonywane przez przewoźników drogowych z UE nie są objęte Umową o handlu i współpracy między Zjednoczonym Królestwem a UE. Art. 1 ust. 2 TCA („delegowanie kierowców”) wyraźnie stanowi, że „Niniejsza sekcja określa wymogi dla przewoźników drogowych mających siedzibę na terytorium jednej ze Stron, którzy w ramach transportu towarów delegują kierowców na terytorium drugiej Strony”.